- قیاس استثنایی (سِ اِ تِ)
و آن عبارت است از قیاسی که نتیجه یا نقیض آن بعینه در مقدمتین مذکور باشد و بعبارت دیگر یکی از دو مقدمه نتیجه یا نقیض آن باشد چنانکه گویند ’اگر این انسان باشد حیوان است’ که از وضع مقدم وضع تالی لازم می آید، چنانکه اگر گفته شود ’لکن انسان است’ لازم می آید که حیوان باشد و از رفع تالی رفع مقدم لازم آید چنانکه اگر گفته شود ’لکن حیوان نیست’ لازم می آید که انسان نباشد ولی از وضع تالی وضع مقدم لازم نیاید و رفع آن نیز لازم نیاید، چنانکه اگر گفته شود ’لکن حیوان است’ نه انسان بودن و نه نبودن آن هیچکدام لازم نیاید مقدمۀ اول را در قیاس استثنائی مقدم و مقدمۀ دوم را تالی گویند. (فرهنگ فارسی معین). رجوع به اساس الاقتباس شود
